Vroeger was alles beter

Elke jonge generatie krijgt op een dag bovenstaande zin te horen van een oudere generatie of iets van die strekking. Ook ik heb in mijn tienertijd deze opmerking regelmatig te horen gekregen. Ik herinner het me nog als de dag van gisteren;

Als 15-jarig meisje had ik een bijbaantje achter de kassa en door mijn dyscalculie (dat wist ik toen nog niet want de term was nog niet uitgevonden), kreeg ik de opmerking “tegenwoordig kunnen ze ook al niet meer hoofdrekenen - dat komt natuurlijk door die rekenmachines die ze tegenwoordig krijgen op school - vroeger was alles veel beter”. Met het schaamrood op mijn gezicht vertelde ik de persoon in kwestie dat ik moeite had met rekenen en er niet zo goed in was. Ik voelde me op dat moment afgeschreven en mijn weinige zelfvertrouwen daalde op dat moment tot het vriespunt. Op school besloot ik daarom maar te kiezen voor wat men het ‘pretpakket’ noemt. Hoe een ondoordachte opmerking gevolgen kan hebben op een tiener is niet slim van een, in mijn toen jonge tienerogen, bejaarde oudere (wijze) dame. Misschien was deze 'bejaarde oudere wijze dame nog maar 30 jaar, wie zal het zeggen. In de ogen van een tiener is in elk geval iedereen boven de 30 jaar oud en bejaard...

Wat is het toch dat wij als oudere generaties denken dat alles wat wij ‘vroeger’ mee hebben gemaakt beter was en wij alles veel beter konden en hadden. En dat wij als oudere generatie door onze levenservaring denken ook wijzer te zijn? Willen wij alleen de positieve dingen uit onze jeugd onthouden? In principe is dat wel wat ons brein doet, best vernuftig systeem hoor die hersenen van ons. Jou waarheid is wat jij gelooft en wat jij hebt gezien en opgeslagen. Maar jou waarheid is dat ook DE waarheid? 'Neen' is daarop het antwoord, het is een subjectieve aanname dat vroeger alles beter was. Elke keer als ik die zin "vroeger was alles..."" voorbij hoor of zie komen dan bekruipt mij weer heel even dat rotgevoel van mijn 15-jarige IK want wat bedoelde ‘ze’ toen eigenlijk? Dacht die oudere dame dan vanuit haar eigen tienertijd? Ik denk namelijk zelf altijd meer over een heel ver verleden, als in eeuwen geleden. Dat komt vooral door mijn 'pretpakket' achtergrond en weet dus veel van de geschiedenis. 

Want of echt alles heel vroeger nu zoveel beter was dan de tegenwoordige tijd valt natuurlijk te bezien vanuit het oogpunt waar je naar kijkt en waar je aan denkt en dat is voor een ander niet altijd even duidelijk waar te nemen. Daarom even een kleine blik op de geschiedenis, denkend aan eeuwen geleden. Er waren (land) veroveringen, machtsvertoon van adel, geleerde, priester of koning was 'gewoon'. Indoctrinatie op religieus, raciaal vlak werd als 'normaal' gezien de ongeletterde pauper had vaak een kort en slecht leven als man zijnde. En als we het hebben over de vrouwen, slaven en andere landeigenen in die tijd dan mag ik aannemen dat iedereen inmiddels wel weet hoe tegen deze bevolkingsgroepen werd aangekeken! Het ligt dus volledig aan de bril waardoor je kijkt. 

Als ik mijn tienertijd bekijk (jaren 80) vanuit een breder perspectief dan alleen die van mijzelf dan vond ik het allemaal helemaal niet zo veel beter hoor, ondanks dat ik een leuke tienertijd heb geleefd. De jaren 80 was een tijd van wereldwijde onrust, recessie, oorlogsdreiging en bewustwording over de mensen in de derde wereld landen die stierven van de honger.

Kijk en luister ik naar een veel oudere generatie die bv. geboren zijn in de 2^de wereldoorlog of tijdens de wederopbouw dan lijkt mij toch dat het toen ook niet altijd veel beter was. De opkomst van de industrialisatie, kinderarbeid, strenge strakke opvoed methode, religie die zorgde dat er grote gezinnen waren. Wel denk ik dat die generatie sneller tevreden was, maar hoe kwam dat dan? Door wat ik van vele mensen van die leeftijd heb gehoord en gezien is het feit dat wat je niet hebt, kent of weet ervoor zorgt dat je veel makkelijker mee (moet) deinen in de flow van die tijd. De opvoeding in die tijd was veel strenger en gestructureerde en was er een duidelijke conditionering en hiërarchie die al heel jong werd meegegeven. Die werd (soms) met harde hand opgelegd zowel thuis als op school en in de kerk. Persoonlijk lijkt mij dat heel benauwend omdat je als kind en tiener je niet mag ontwikkelen tot wie je in essentie bent of wil zijn. In deze nieuwe tijd is dat anders, maar of dat anders dan ook beter of slechter is?

Het is zo jammer dat we ons niet meer kunnen herinneren dat er ook tijden waren in onze jeugd waarin we het even niet allemaal zo leuk vonden. De strenge regels en de autoritaire opvoedstijlen zag je waarschijnlijk ook niet echt als ‘veel beter’. In de jaren 60 en 70 was er een ‘vrijheid-blijheid’ stijl, de hippie tijd waarin alles kon en alles mocht. We noemen dit tegenwoordig de laissez-faire opvoedstijl, een verwaarlozende vorm van opvoeden, klinkt negatief maar is wat je er zelf aan oordeel wil geven. De Permissieve opvoedstijl was het gevolg van de opvoeding waarin alles mocht en er geen structuur en controle was welke meer richting de jaren 80 en deels 90 ging. Die opvoedstijl kenmerkt zich door betrokkenheid maar alsnog geen controle. En dan kom je aan bij eind jaren 90 en de zero’s er ontstond langzaam een veranderende opvoedstijl die zich het best laat omschrijven als helikopter-view ouder de tijd van de prinsjes en prinsesjes noemt men dat ook wel. De democratisch opvoedstijl kenmerkt zich vooral door veel betrokkenheid, overleg en ook een controlerende stijl.

Dus als je terugkijkt vanuit de tijd waarin jezelf bent opgevoed kan het inderdaad overkomen als ‘vroeger was alles beter’. Alleen was dat dus niet zo, want elke generatie kampt met zowel positieve als negatieve gebeurtenissen zowel op micro- als op macroniveau.

Wat overblijft is het leren van elkaar, de jonkies van de oudjes en de volwassenen van de jongeren. Met het zicht op de naderende stille donkerste tijd van het jaar is het moment voor wellicht een mooie overdenking tijdens lange avonden:

“Was vroeger alles wel beter”?

Ga er eens over in gesprek in een open dialoog, luister en verwonder de verwondering als je open staat voor andere inzichten en stop met je kind te conditioneren tot een kopie van jezelf. 

Laten we er met elkaar voor zorgen dat in de nieuwe tijd die nu aanbreekt, jonge kinderen mogen zijn wie ze zijn en wij ze als echte ‘wijze ouderen’ ze niet in een keurslijf stoppen en er vanuit een liefdevolle basis zonder oordeel met elkaar kan worden samengeleefd.